बैतडी। सुदूरपहाडका गाड खोलामा एक समय छ्यापछ्याप्ती देखिने पानीघट्ट लोप हुने अवस्थामा पुगेका छन् । आधुनिक प्रविधिको तीव्र विस्तार, बजार क्षेत्रमा विद्युत् आधारित पिसाइ मेसिनले गर्दा र परम्परागत सिपप्रतिको उदासीनताले पानीघट्टको अस्तित्व सङ्कटमा परेको हो ।
बैतडीसहित सुदूरपहाडका अधिकांश गाउँ गाउँका सामूहिक र एकल पहलबाट पानीघट्ट बनाइन्थे । यातायात, बिजुली र आधुनिक सुविधा नपुगेका बस्तीमा घट्ट केवल एउटा प्रविधि मात्र थिएन, त्यो जीवनको पहिचान पनि थियो । गहुँ, मकै, जौ, कोदो जस्ता अन्नको पिसाइदेखि दैनिक खानपानको सम्झनासम्म, पानीघट्ट गाउँको विशेष चिनारी जस्तै मानिन्थ्यो तर हाल आएर घट्ट देख्नै मुस्किल भएको छ ।
एकै खोलामा केही दुरीमै देखिने पानीघट्ट अहिले खोज्दै हिँड्नुपर्ने अवस्थामा पुगेको सुर्नया गाउँपालिका–२ का कृष्णबहादुर विष्टले बताए । अघिल्लो पुस्ताले बनाएका घट्ट भेट्टाउन मुस्किल छ । मेरै बाबाले पनि यही खोलामा दुई/दुई वटासम्म पानीघट्ट बनाउनुभएको विष्टले सम्झदै भने ‘हाल बजार क्षेत्रमा छ्यापछ्याप्ती विद्युतीय आटा मिल खुल्दै जाँदा परम्परागत घट्ट ओझेलमा परे ।’ यद्यपि विद्युतीय चक्की आटाभन्दा घट्टमा पिनेकाे पिठोको स्वाद नै फरक हुने गरेको धेरैकाे सम्झनामा छ ।